Ospa rybia w akwarium – jak zapobiegać i jak leczyć białe plamki u ryb?

Ospa rybia w akwarium - co to jest?

Na samym wstępie trzeba zaznaczyć, że choroba ta wygląda podobnie w akwarium morskim, jak i w słodkowodnym. Natomiast jest wywoływana przez dwa różne rodzaje orzęska. Różnią się one budową makronukleusa. W przypadku akwarium słodkowodnego, chorobę tę wywołuje pasożyt znany jako kulorzęsek podnabłonkowy (Ichthyophthirius multifiliis), a w akwarium morskim pasożyta tego nazywamy Cryptocaryon irritans.

Te niebezpieczne pierwotniaki mogą zainfekować każdy gatunek ryb w zbiorniku. Co ciekawe, w przypadku kulorzęska podnabłonkowego, jak na pasożyta jest on na tyle duży, że można go dostrzec gołym okiem. Osiąga nawet do 1,5 mm długości. 

Oto etapy ich rozwoju:

• Etap ten jest dobrze zauważalny, charakteryzuje się białymi kropkami na ciele ryby. Najczęściej na tym etapie pasożyt zostaje wprowadzony do akwarium. Pływki po przeniknięciu, osiągają dojrzałość, po czym uwalniają do wody kolejne pokolenie (w momencie kiedy pasożyty zostały uwolnione znowu są podatne na leki, aż do chwili kiedy zamkną się w cystach).
• Po zamknięciu się w cystach, pływki rozwijają się w nich. Cysty osadzają się najczęściej na podłożu (niestety, w tym stadium, są odporne na działanie leków).
• Następnie, kiedy wydostaną się z nich, zaczynają szukać żywiciela, czyli rybę. Pływki starają się przeniknąć do skóry i skrzeli ryb. Na tym etapie można je wyleczyć, ponieważ nie mają już warstwy ochronnej w postaci cysty.

Jak rozpoznać chorobę ryb?

Zanim podamy Wam dokładnie jakie są oznaki zakażenia się tymi pasożytami, warto zaznaczyć, że istnieje szansa na błędną diagnozę. Jeżeli nigdy nie miałeś do czynienia z ospą u ryb, najlepiej będzie, jeżeli skontaktujesz się ze specjalistą od razu po zauważeniu tych objawów. Ichtioftirioza często jest mylona z saprolegniozą — pleśniawką, która jest podobna do objawów ospy rybiej.

Główne oznaki występowania pasożyta w akwarium:

1. Małe, białe kropki występujące na ciele, skrzelach i na płetwach ryb. Wysypka przypomina kaszę manną lub drobinki soli.
2. Można zaobserwować ocieranie się chorych ryb o elementy w akwarium.
3. Ryby mogą wydawać się ospałe, bez siły.
4. Pojawiają się problemy z oddychaniem.
5. Utrata apetytu.
6. Nagła śmierć ryb w akwarium.

Jak szybko zabija ryby?

Brak leczenia ryb lub zbyt długie zwlekanie może doprowadzić do ich śmierci. Choroba postępuje szybko, potrafi zabić rybę w ciągu 5-7 dni. Dodatkowo pasożyt rozprzestrzeni się także na inne osobniki. Jeśli nie zaczniesz leczyć akwarium, będziesz musiał zaczynać swoją przygodę od początku. Więc jeśli zauważysz białe punkciki na rybach, reaguj!

Jakie są przyczyny zakażenia?

1. Najczęstszą z przyczyn zarażenia akwarium jest wprowadzenie zarażonego wcześniej kompana do akwarium.
2. Jeżeli używasz wody z innego akwarium, istnieje ryzyko, że przeniesiesz chorobę do swojego akwarium.
3. Kupując używany sprzęt do akwarium, pamiętaj, aby go również zdezynfekować przed wprowadzeniem do swojego zbiornika. Sytuacja taka sama jak w poprzednim przypadku, jeżeli te części znajdowały się w zarażonym akwarium, istnieje wysokie ryzyko wystąpienia choroby u Ciebie. 
4. Jakość wody też jest bardzo ważna, wpływa na odporność ryb. Obsada, która żyje w niskiej jakości wodzie, może być mniej odporna na choroby. Leczenie takich ryb może być wtedy trudniejsze lub nawet się nie udać. Dlatego warto stosować częste podmiany wody i dbać o jej jakość w akwarium.

Jak zapobiegać i jak leczyć ospę rybią?

Zapobieganie ospie

Oczywiście zawsze lepiej jest zapobiegać niż leczyć. Także zacznijmy od sposobów, które powinny pomóc Ci w utrzymaniu zdrowego akwarium dla ryb.

1. Jak każdy, kto kupuje nową rybkę, pewnie chciałbyś zobaczyć ją jak najszybciej w swoim akwarium. Zdrowym podejściem jest umieszczanie nowych ryb i roślin w osobnych zbiornikach. Czas kwarantanny, w zależności od temperatury wody, powinien wynosić, w przypadku ryb, od 4 do 6 tygodni, a w przypadku roślin 2-3 tygodnie.
   Warto jednak przetrzymać je trochę dłużej, ponieważ ospa rybia to nie jedyna choroba, którą można zarazić akwarium. Kwarantanna pomaga chronić akwarium przed szeregiem innych chorób i pasożytów.
   Podniesienie temperatury wody może przyspieszyć kwarantannę, natomiast pamiętaj, że może to zwiększyć stres u ryb. A to z kolei może doprowadzić do spadku ich odporności.
2. Wspomniany stres u ryb wywołuje szereg problemów, które mogą sprawić, że ryby są bardziej podatne na choroby. Dlatego ważne jest, aby dbać o odpowiednie parametry wody w akwarium.
   
   Główne czynniki prowadzące do zwiększenia stresu:
   
   
   • nieodpowiednia dieta, zła jakość pokarmu
   • zbyt słaby lub zbyt silny przepływ wody
   • nieodpowiednie parametry wody w zbiorniku
3. Unikaj wprowadzania do akwarium dziko zebranych akcesoriów takich jak: kamienie, drewno, korzenie. Mogą one zawierać niebezpieczne pasożyty, a także wpływać na parametry wody.

Leczenie ospy rybiej

Jeżeli zaobserwowałeś rozwój choroby, musisz podjąć szybkie działania. Niestety, bez leczenia, pasożyt sam nie opuści akwarium. Dodatkowo bardzo szybko się rozmnaża i rozprzestrzenia na kolejne ryby. 

Pierwsze co powinieneś zrobić to oddzielić zarażone ryby od tych zdrowych i bardzo dokładnie zdezynfekować akwarium, w którym wystąpiły pasożyty. Podczas leczenia ważne jest częste napowietrzanie i podmiany wody. Skontaktuj się także z lekarzem weterynarii, który specjalizuje się w rybach akwariowych i stosuj się do jego zaleceń.

Akwaria słodkowodne

1. Do domowych sposobów można zaliczyć kąpiel w wodzie z podwyższoną temperaturą. Zacznij stopniowo i powoli zwiększać temperaturę w akwarium. Warto jednak zaznaczyć, że ten sposób może zwiększyć stres u ryb. Dowiedz się wcześniej, czy Twoje ryby są w stanie przetrwać w wodzie ze zwiększoną temperaturą. Zwiększona temperatura powoduje obumarcie wszystkich rozwojowych form pierwotniaka.
2. Innym naturalnym sposobem jest zwiększanie zasolenia wody, poprzez dodawanie soli akwariowej. Maksymalne stężenie nie powinno przekraczać 10-15g soli na każde 10 litrów wody. Po 3-4 dniach należy zamienić wodę słoną na słodką.
   Natomiast tak jak w poprzednim przypadku, nie nada się ten sposób do wszystkich ryb. Niektóre z nich nie będą w stanie żyć w takich warunkach.
3. Istnieją substancje, na które pasożyt ten jest szczególnie wyczulony i mogą pomóc w pozbyciu się go z akwarium.

• Zieleń malachitowa
• Formalina
• Błękit metylenowy
• Nadmanganian potasu

Należy jednak pamiętać, że substancje te są toksyczne w wysokich stężeniach. Usuwając pasożyty, mogą równocześnie zniszczyć biologię w akwarium. Samodzielne dawkowanie tych substancji nie zaleca się początkującym akwarystom. Podczas ich stosowania trzymaj się zaleceń producenta i skonsultuj się ze specjalistą.

Aby ułatwić Wam stosowanie, stworzyliśmy AF Purify, który zawiera zieleń malachitową i błękit metylenowy w bezpiecznym dla ryb stężeniu. Jest to środek dedykowany do akwariów słodkowodnych, które zmagają się z problemem ospy rybiej. Dodatkowo wspiera odporność Twoich podopiecznych. Najlepiej jest używać go w zbiorniku kwarantannowym, ponieważ może barwić dekoracje.

Akwaria morskie

1. W przypadku Cryptocaryon irritans sprawdzoną metodą jest użycie medykamentów na bazie miedzi. Pamiętaj, że miedź jest toksyczna dla koralowców i bezkręgowców, dlatego podczas używania tych preparatów przenieś swoje ryby do zbiornika kwarantannowego. Stosuj leki według zaleceń producenta.
   Aby pomóc przetrwać rybom okres choroby, stosuj wysoko odżywczy pokarm.
2. Ospa ta nie jest szkodliwa dla koralowców, więc dobrym rozwiązaniem jest zabrać ryby z zarażonego akwarium i pozwolić pasożytowi na wymarcie z głodu. Okres taki może trwać 4-8 tygodni.
3. Do wspomagania tych sposobów warto użyć sterylizatorów UV. Nie są one aż tak skuteczne, jak poprzednie metody, natomiast warto je wziąć pod uwagę.